محلهتهرون قشنگه کجاست؟ ، حمام150 ساله در ارتفاعات مرکز - انجمن وردپرس

به گزارش انجمن وردپرس، امامزاده قاسم(ع) از معدود امامزاده هایی است که در میان آپارتمان ها و برج های سربه فلک کشیده و در کنار خانه هایی با بافت قدیمی محصور شده و با خود، نمایی از مدرنیته و سنت را به همراه دارد؛ کمی پایین تر از امامزاده قدیمی ترین میدان محله؛ میدان امامزاده به چشم می خورد.

انجمن وردپرس - نگین پذیرا: طی سال های گذشته در ضلع جنوبی میدان پارکینگ طبقاتی و مجتمع تجاری ساخته شده است؛ مجموعه ای از تضادها در کنار امامزاده که این محله را بیش از پیش در منطقه یک خاص نموده است.

قصه های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید

در این میدان از روزهای قدیم چاهی وجود داشته که البته تبدیل به آبنمای کوچکی شده است. علاوه برآن در این محله قناتی برای مصرف آب آشامیدنی اهالی وجود داشته که امروزه به خاطر خشک شدن آب قنات بر روی آن مسجدی به نام مسجد قنات ساخته شده است. با وجود توسعه ساخت وساز هنوز هم میدان امامزاده قاسم بافت قدیمی و مذهبی خود را حفظ نموده؛ یک فرش فروشی که سالیان سال است در این میدان مشغول به کار است؛ نانوایی و کفاشی کوچکی که وجود دارد و البته گرمابه امامزاده قاسم نشان از این دارد که هنوز مردم و اهالی اصالت و سنت خود را حفظ نموده اند. به سراغ اهالی میدان امامزاده قاسم(ع) رفتیم تا خودشان از محله بگویند؛ از خاطرات سال های دور در کوچه پسکوچه ها تا مسائل امروزی.

هادی ایجادی متولد محله امامزاده قاسم است و می گوید: من نسل ششم از خانواده ایجادی هستم که در این محله زندگی کردم و پسرم نسل هفتم از این خانواده است. این محله برترین محله شمیرانات بود؛ در میدان امامزاده قاسم(ع) که می ایستادید کل تهران زیر پای تان بود و از آنجا حتی می شد تا شاه عبدالعظیم(ع) را دید. ایجادی درباره منظره این روزهای محله امامزاده قاسم(ع) می گوید: حدود 5 سال است که ساختمان بلندمرتبه ای کنار میدان ساخته شده که نمای بصری میدان و محله را زشت و ورودی و خروجی آن را هم باریک نموده که باعث می گردد عبور و مرور ماشین ها به سختی انجام گردد.

او می گوید: خاطرم هست زمانی که بچه بودیم سنگ بزرگی گوشه میدان امامزاده قاسم(ع) بود که روی آن می نشستند تا ماه کامل را برای عید فطر ببینند. امامزاده قاسم در زمان قدیم ییلاق تهرانی ها بود سیاستمداران و بازاری های بزرگ تهران در این محله ساکن بودند و این محله تابستان ها برو بیایی داشت. اینها جملات یکی دیگر از اهالی میدان امامزاده قاسم(ع) است می گوید: این محله دوران اوج خودش را پشت سر گذاشته و باید دید با سیاست های تازه در چه زمانی دوباره به نقطه اوج خودش می رسد.

نوستالژی: تهرون قشنگه

امامزاده قاسم؛ از آن دست محله هایی است که ساکنان قدیمی آن نسل اندر نسل ساکن آن هستند و از این محله مهاجرت ننموده اند. وجود باغ ها و سبزه زارهای محله و خوش آب و هوا بودن ویژگی هایی بوده که اغلب باعث می گردد مردم به این نقطه از شهر مهاجرت نمایند و تعداد خانوارها و جمعیت ساکن در آن بیشتر گردد. از طوایفی که در محله امامزاده قاسم ساکن بودند می توان به طایفه اسفندیاری، آمریا و رضوانی اشاره نمود.

محمد جعفر اسفندیاری که از ساکنان قدیمی محله امامزاده قاسم است، می گوید: ییلاق تهران، محله شمیرانات بود و خوش آب و هواترین نقطه شمیرانات کوه های امامزاده قاسم(ع)؛ تهرانی ها 3 ماه از سال را به این محله ییلاق می کردند آن هم با 30 تومن. این محله به تهرون قشنگه معروف بود؛ چون از میدان امامزاده قاسم(ع) که به تهران نگاه می کردی شهر بسیار زیبا بود.

یکی از اهالی محله در ادامه می گوید: اما امروز از همین نقطه ای که ایستادیم تنها ساختمان زشت و بدقواره ای می بینید که نه از لحاظ معماری مهندسی درستی دارد و نه ساخت آن دردی از اهالی محل دوا نموده؛ تمام منظرهی که از تهران داشتیم را از ما گرفته است. اسفندیاری که سال هاست در این میدان زندگی می نماید؛ عصا به دست در گوشه ای از میدان می ایستد و برای صحبت و درد دل درباره محله ما را به سمت نیمکت های میدان هدایت می نماید و می گوید: رمقی برای ایستادن ندارم؛ اینجا که بشینیم دقیقاً همانجایی است که سال 54 مغازه دو نبشی در میدان امامزاده داشتم.

اسفندیاری از روزهای دور امامزاده قاسم می گوید: قبل از سال 54 بود؛ قرار شد خیابان 6 متری به 17 متری تبدیل گردد؛ خیابان تعریض گردد و پیاده راه درست نمایند؛ خانه و مغازه من همین جا بود که ایستادیم که در این طرح خراب شد. آن موقع لبنیات اسفندیاری معروف بود؛ چندین مغازه دیگر هم بود اما خدا را شکر از قدیم چون کار را به برترین نحو انجام می دادیم اهالی محل قبولمان داشتند.

او می گوید: بعد از تعریض خیابان و خراب کردن سوپرمارکت اسفندیاری به پیشه ای که در بازار داشتم ادامه دادم و از سال 48 همچنان در همین محله و در کوچه رستگاران ساکن هستم.

مسائل محله

یکی از بزرگ ترین مسائل اهالی امامزاده قاسم(ع)؛ ساختمانی است که چند سالی است در اطراف میدان امامزاده قاسم(ع) ساخته شده است؛ تقریباً تمامی اهالی محله از وجود این ساختمان شکایت دارند و حتی یکی از ساکنان می گوید: اگر بنا به خراب کردن ساختمان باشد تا دوباره میدان امامزاده قاسم(ع) به شکل سابق برگردد یک سوم هزینه آن را می دهم. ساختمانی که نه تنها نمای زیبایی ندارد بلکه باعث کم عرض شدن ورودی و خروجی میدان هم شده و از لحاظ مهندسی شهری هیچ توجیهی برای آن وجود نداشته است.

کارگران مشغول کارند

یکی دیگر از مسائل اهالی مشکل فاضلاب است؛ مرد جوانی که در سوپرمارکت یک سمت میدان امامزاده قاسم کار می نماید می گوید: کانال و لوله کشی درستی برای فاضلاب انجام نشده؛ فاضلاب های خانگی در کوچه و خیابان جاری است و حدود یک ماهی است که برای سامان دادن به شرایط فاضلاب محله شهرداری اقدام نموده است اما همان طور که می بینید هنوز تمام نشده است.

میدانی که صاف شد!

عبداالله اسفندیاری حدود 60 سال است که ساکن امامزاده قاسم(ع) است. او می گوید: در تمام جهان و در همین تهران خیابان هایی که دارای شیب هستند و میدان در آنها وجود دارد؛ میدان را صاف نمی نمایند؛ میدان هایی مثل کاج و ونک و... همگی در شیب قرار گرفته اند؛ اما تنها میدانی که آن را صاف کردند و باعث شد ورودی و خروجی میدان باریک و قسمتی از آن مانند پرتگاه گردد؛ میدان امامزاده قاسم شمیرانات است.

گرمابه امامزاده قاسم(ع)

هادی ایادی می گوید: از زمانی که خاطرم است این گرمابه اینجا بود و با پدرم به اینجا می آمدیم. او به سقف خشتی گرمابه اشاره می نماید و می گوید: سقف این خانه را استاد مهدی پدر استاد حسن؛ پدر پدربزرگ من زده است. به گفته قدیمی ها این گرمابه بیشتر از 150 سال عمر دارد.

مسئول گرمابه می گوید: گرمابه برای آقایان هنوز از ساعت 6 صبح تا 8 شب باز است و فعالیت می نماید.

اسفندیاری می گوید: گرمابه امامزاده قاسم متعلق به اهالی محل بود و مالکی نداشت؛ سود کسب آن متعلق به اهالی محله بود. آن موقع یکی از خیران حمام را برای اهالی ساخته بود و حق کسب و پیشه و اداره کردن آن به عهده استاد زین العابدین اصفهانی(رابودان) بود.

فرصت های پیش رو

یکی از اهالی محله امامزاده قاسم معتقد است؛ این محله با توجه به واقع شدن در ارتفاعات قابلیت این را دارد که به قطب گردشگری منطقه تبدیل گردد. او می گوید: محله هایی مانند محله امامزاده قاسم که در ارتفاع هستند؛ برترین فرصت برای تبدیل شدن به منطقه گردشگری را دارند. کارهایی مانند ساخت سورتمه تهران؛ توسعه ساخت پارک از جمله این فرصت هاست که باید استفاده گردد.

محله زیبای من

یکی از اهالی محله می گوید: این میدان ریه تنفسی تهران بود؛ پر بود از باغ و سبزه زار اما الان تمام آن سبزه زارها از بین رفته. امروز تمام آن باغ ها تبدیل به ساختمان های چند طبقه ای شده که البته با وجود ارتفاعات و پلکانی شدن محله و خانه؛ هنوز زیبایی های خاص خودش را دارد.

امامزاده قاسم چطور به شمیران آمد؟

همان طور که در بالای صحن امامزاده نوشته شده است این امامزاده، قاسم بن حسن بن زیدبن حسن مجتبی از بچه ها با واسطه امام حسن(ع) است که می گویند پدرزن حضرت عبدالعظیم(ع) است. این امامزاده که تحت تعقیب بنی امیه و بنی عباس بود، به سمت شمیران برای مخفی شدن عزیمت می نماید و در روستای دژعلیا مخفی می گردد که انتها به وسیله عباسیون به شهادت می رسد و اهالی محله، امامزاده را در همان روستا به خاک می سپرند. طبق اسناد به دست آمده این بقعه در سال 370ه. ق به وسیله عضدالله دیلمی ساخته شد که عده ای نیز قدمت بقعه را به دوران صفوی منسوب می نمایند.

البته در زمان صفوی، حرم مورد بازسازی و بازسازی قرار می گیرد و شاه تهماسب صفوی در سال 963ه. ق به مناسبت سی وسومین سالگرد سلطنتش، صندوق چوبی را روی مرقد امامزاده می گذارد؛ اما ساختمان اصلی حرم در دوره قاجاریه، زمان سلطنت فتحعلی شاه توسعه می یابد و ایوان بزرگی که امروزه همچنان پابرجاست و نمایی به سمت مرکز تهران دارد، در این دوره ساخته می گردد و به دستور ناصرالدین شاه، گنبد کاشیکاری شده ای بر فراز بارگاه نصب می گردد که تا امروز چندین بار مورد بازسازی و بازسازی قرار گرفته است. حیاط این امامزاده بر مبنای طرح توسعه حرم تعریض شده و در چند سال گذشته، پیکر مطهر چند شهید در آنجا آرام گرفته است.

--

*منتشر شده در انجمن وردپرس محله یک به تاریخ 1393/5/4