تازه ترین آمار مهاجرت نخبگان از کشور - انجمن وردپرس

به گزارش انجمن وردپرس - حوزه و دانشگاه؛ زهرا سیفی: ساماندهی و هدفمند کردن فرآیند ادامه تحصیل صاحبان استعدادهای رجحان که ادامه تحصیل در خارج از کشور را انتخاب نموده اند از جمله اولویتهای علم و فناوری کشور به حساب می آید و حفظ ارتباط مستمر آنان با درون کشور در الزامات سند راهبردی کشور در امور نخبگان دیده شده است.

هدف از تعریف این الزام، افزایش انگیزه برای بازگشت و ارائه مشاوره درباره آسیب های خروج به استعدادهای برتر و نیز گسترش هدفمند فرصتهای مطالعاتی خارج از کشور برای صاحبان استعداهای برتر و نخبگان بر اساس نیازها و اولویتهای ملی است از این رو فراهم شدن زمینه های اجرایی سند راهبردی کشور در امور نخبگان می تواند به سیاستگذاری صحیح برای جلوگیری از خروج استعدادهای برتر از کشور یاری کند.

از آنجایی که یکی از اقدامات مهم در جهت ساماندهی فرآیند اجرای این سند، ارائه تحلیل آماری از میزان خروج نخبگان و کوشش برای برقراری ارتباط با این گروه است، بنیاد ملی نخبگان، گزارشی با استناد به تحلیل های آماری از خروج استعدادهای برتر کشور ارائه نموده است.

در این گزارش که برای ارائه به شورای عالی انقلاب فرهنگی گردآوری شده است، آمار خروج و ماندگاری نخبگان کشور در بازه های زمانی تعیین دیده می شود.

آخرین آماری که از سوی بنیاد ملی نخبگان در خصوص آمار خروج و ماندگاری نخبگان جمع آوری شده بود به 2 دوره در آذر 90 و اردیبهشت 92 باز می شود. از آن موقع تاکنون هیچ آمار و اطلاعاتی از سوی بنیاد نخبگان در این زمینه ارائه نشده است.

این درحالی است که آمارگیری از وضعیت نخبگان طبق سند راهبردی کشور در امور نخبگان جزء مطالبات رهبر معظم انقلاب محسوب می شود و علاوه بر آن، ارائه آمار ماندگاری و خروج نخبگان، می تواند امکان سیاستگذاری و برنامه ریزی صحیح در حوزه آموزش عالی را فراهم کند.

در گزارشی که اخیرا بنیاد ملی نخبگان به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه داده، بیشترین آمار به وضعیت ماندگاری و خروج نخبگان ایرانی در کشور آمریکا مربوط می شود و در آن به سایر کشورها اشاره ای نشده است.

تعداد دانشجویان بین المللی دنیا 2 برابر شدند

بخشی از گزارش بنیاد ملی نخبگان که با استناد به گزارش 2015 موسسه آمار یونسکو تهیه شده است، نشان می دهد که بین سال های 2000 تا 2013 تعداد دانشجویان بین المللی دنیا بیش از 2 برابر افزایش داشته است. در سال 2013 بیش از 4.1 میلیون دانشجو در سراسر دنیا برای ادامه تحصیل به خارج از کشور خود رفته اند.

نسبت تعداد دانشجویان ایرانی خارج از کشور به دانشجویان داخل کشور 1.1 درصد است که پایین تر از میانگین دنیای (1.8 درصد) است.

ایران یازدهمین کشور دنیا از نظر تعداد دانشجو در آمریکا

برمبنای گزارش بنیاد ملی نخبگان، 10 درصد از مجموع دانشجویان خارجی در دانشگاه های آمریکا از کشورهای خاورمیانه هستند که در این میان عربستان در رتبه اول کشورهای خاورمیانه و در رتبه چهارم کشورهای دنیا بعد از چین، هند و کره جنوبی قرار گرفته است. در حالی که ایران در تعداد دانشجویان مشغول به تحصیل در آمریکا در سال 2014و2015 در رتبه یازدهم را دارد.

در این رده بندی ایران از بین 15 کشور اول دنیا از نظر تعداد دانشجو در امریکا طی سال های 2015 و 2014، با تعداد 10 هزار و 194 نفر بعد از مکزیک، رتبه یازدهم را به خود اختصاص داده و کشورهای چین و هند به ترتیب رتبه های اول و دوم را به خود اختصاص داده اند.

آنالیز ها نشان می دهد که یک سوم از دانشجویان ایرانی مقیم آمریکا را بانوان تشکیل می دهند. همچنین 55 درصد دانشجویان ایرانی دارای بورسیه کامل تحصیلی دانشگاههای آمریکا و 27 درصد نیز با پرداخت کامل شهریه تحصیلی توسط خودشان در آمریکا مشغول به تحصیل هستند.

تعداد دانشجویان 15 کشور اول دنیا در آمریکا سال 2015/ 2014

15 کشور اول مبدا دانشجویان سیار سال 2015/2014

بنیاد ملی نخبگان همچنین به گزارش 2013 موسسه بروکینگز استناد و اعلام نموده است که ایران رتبه اول درصد دانشجویان علوم، فناوری و مهندسی (stem) را نسبت به کل دانشجویان ایرانی در آمریکا بین 74 کشور دنیا دارا است.

علوم مهندسی بیشترین درصد ماندگاری فارغ التحصیلان در آمریکا

برمبنای گزارش موسسه بروکینگز در سال 2013 میزان ماندگاری فارغ التحصیلان خارجی 5 سال بعد از فارغ التحصیلی، 68 درصد و 10 سال بعد از فارغ التحصیلی، 65 درصد اعلام شده است.

بیشترین درصد ماندگاری فارغ التحصیلان دکتری در آمریکا متعلق به دو کشور چین و هند است و کشورهای ایران، رومانی و بلغارستان نیز درصد ماندگاری بالای میانگین داشته و پائین ترین درصد ماندگاری در آمریکا متعلق به کشورهای تایلند، شیلی و اردن است.

در میان رشته های علوم مهندسی، علوم کامپیوتر با بالاترین درصد ماندگاری پنج سال(79درصد) در امریکا در رتبه اول و بعد از آن مهندسی برق و کامپیوتر با درصد ماندگاری (77درصد) در رتبه دوم واقع شده است.

دانشگاه هایی که بیشترین مقاصد دانشجویان ایرانی در آمریکا هستند

مناطقی که بیشترین مقاصد دانشجویان ایرانی در امریکا هستند

در گزارش بنیاد ملی نخبگان لس آنجلس، نیویورک- نیوجرسی شمالی، بوستون، شیکاگو و واشنگتن، مناطقی هستند که بیشترین مقاصد دانشجویان ایرانی در امریکا را به خود اختصاص می دهند.

نگاهی به سند خروج نخبگان از چرخه خدمت

از آنجایی که در سند راهبردی کشور در امور نخبگان از واژه مهاجرت نخبگان استفاده نشده و عبارت خروج به کار گرفته شده این موضوع در 3 بخش قابل آنالیز است.

خروج زمانی رخ می دهد که نخبه از چرخه خدمت به جامعه و اثرگذاری خارج شود؛ خواه داخل کشور باشد (خروج خاموش) یا خارج از کشور.

صاحبان استعدادهای برتر و نخبگان، اغلب با نیت کسب تخصص و بازگشت و خدمت به کشور یا با نیت اقامت در کشور مقصد و کار در آنجا، از کشور خارج می شوند.

خروج نخبگان از کشور در بردارنده دو وجه متفاوت فرصت آمیز و تهدیدآمیز است. به نحوی که تسریع و تسهیل طی جهت نخبگی و همچنین توانمندسازی و امکان مشارکت اجتماع نخبگانی در فعالیت های بین المللی جزء وجوه فرصت آمیز این موضوع تلقی می شود؛ اما از دیدگاه تهدیدآمیز، این پدیده سبب از دست رفتن اثرگذاری نخبه در جامعه و هدررفتن سرمایه گذاری های کشور در توسعه اجتماع نخبگانی می شود.